فرق حسابداری بازرگانی و خدماتی چیست

تفاوت‌های اصلی بین حسابداری بازرگانی و حسابداری خدماتی در ایران (و به طور کلی) در نحوه فعالیت، نوع موجودی، و در نتیجه، نحوه محاسبه بهای تمام شده و سود و زیان است. در اینجا به تفصیل به این تفاوت‌ها می‌پردازیم:

**1. ماهیت فعالیت:**

* **بازرگانی:** شرکت‌های بازرگانی به خرید و فروش کالا مشغول هستند. آن‌ها کالا را با قیمت معینی می‌خرند و با افزودن سود، آن را به فروش می‌رسانند.
* **خدماتی:** شرکت‌های خدماتی به ارائه خدمات به مشتریان می‌پردازند. آن‌ها محصول فیزیکی نمی‌فروشند، بلکه دانش، تخصص، یا نیروی کار خود را ارائه می‌دهند.

**2. نوع موجودی:**

* **بازرگانی:** مهم‌ترین دارایی در شرکت‌های بازرگانی، موجودی کالا است. این موجودی شامل کالاهایی است که برای فروش خریداری شده‌اند و هنوز به فروش نرسیده‌اند. حسابداری موجودی کالا (خرید، انبارش، فروش) بخش مهمی از حسابداری بازرگانی است.
* **خدماتی:** شرکت‌های خدماتی معمولاً موجودی کالا به معنای رایج ندارند. دارایی‌های اصلی آن‌ها ممکن است شامل تجهیزات، نرم‌افزارها، دانش تخصصی کارکنان، و دارایی‌های نامشهود باشد.

**3. بهای تمام شده:**

* **بازرگانی:** محاسبه بهای تمام شده کالای فروش رفته (COGS) یکی از مهم‌ترین جنبه‌های حسابداری بازرگانی است. این هزینه شامل قیمت خرید کالا، هزینه‌های حمل و نقل، و سایر هزینه‌های مرتبط با تهیه کالا برای فروش است. فرمول محاسبه COGS معمولاً به این صورت است:

* موجودی ابتدای دوره + خریدها - موجودی پایان دوره = بهای تمام شده کالای فروش رفته

* **خدماتی:** در شرکت‌های خدماتی، بهای تمام شده خدمات ارائه شده شامل هزینه‌های مستقیم ارائه خدمات (مانند دستمزد کارکنان، مواد مصرفی، و هزینه‌های مرتبط با تجهیزات مورد استفاده) و هزینه‌های سربار است. محاسبه بهای تمام شده خدمات می‌تواند پیچیده‌تر از محاسبه COGS در شرکت‌های بازرگانی باشد، زیرا نیاز به تخصیص دقیق هزینه‌ها دارد.

**4. صورت سود و زیان:**

* **بازرگانی:** در صورت سود و زیان شرکت بازرگانی، ابتدا فروش خالص (فروش ناخالص منهای تخفیفات و برگشت از فروش) محاسبه می‌شود. سپس بهای تمام شده کالای فروش رفته از فروش خالص کسر می‌شود تا سود ناخالص به دست آید. در نهایت، هزینه‌های عملیاتی (مانند هزینه‌های اداری، بازاریابی، و توزیع) از سود ناخالص کسر می‌شوند تا سود خالص به دست آید.
* **خدماتی:** در صورت سود و زیان شرکت خدماتی، درآمد حاصل از ارائه خدمات گزارش می‌شود. سپس، بهای تمام شده خدمات ارائه شده و هزینه‌های عملیاتی از درآمد کسر می‌شوند تا سود خالص به دست آید.

**5. تمرکز حسابداری:**

* **بازرگانی:** تمرکز حسابداری در شرکت‌های بازرگانی بر مدیریت موجودی کالا، محاسبه دقیق بهای تمام شده کالای فروش رفته، و کنترل هزینه‌های مرتبط با خرید و فروش کالا است.
* **خدماتی:** تمرکز حسابداری در شرکت‌های خدماتی بر مدیریت هزینه‌ها، تخصیص دقیق هزینه‌ها به خدمات مختلف، و اندازه‌گیری کارایی و اثربخشی ارائه خدمات است.

**6. استانداردهای حسابداری:**

* هر دو نوع شرکت (بازرگانی و خدماتی) باید از استانداردهای حسابداری ملی ایران (IAS) پیروی کنند. با این حال، برخی از استانداردهای حسابداری (مانند استاندارد موجودی کالا) برای شرکت‌های بازرگانی اهمیت بیشتری دارند.

**خلاصه:**

| ویژگی | حسابداری بازرگانی | حسابداری خدماتی |
| --------------- | ------------------------------------------------------------------------------------- | ------------------------------------------------------------------------------------------ |
| ماهیت فعالیت | خرید و فروش کالا | ارائه خدمات |
| نوع موجودی | موجودی کالا (کالاهای خریداری شده برای فروش) | معمولاً موجودی کالا به معنای رایج ندارد (ممکن است مواد مصرفی داشته باشند) |
| بهای تمام شده | بهای تمام شده کالای فروش رفته (COGS) | بهای تمام شده خدمات ارائه شده |
| صورت سود و زیان | فروش خالص - بهای تمام شده کالای فروش رفته = سود ناخالص - هزینه‌های عملیاتی = سود خالص | درآمد خدمات - بهای تمام شده خدمات ارائه شده - هزینه‌های عملیاتی = سود خالص |
| تمرکز حسابداری | مدیریت موجودی کالا، محاسبه COGS، کنترل هزینه‌های خرید و فروش کالا | مدیریت هزینه‌ها، تخصیص هزینه‌ها به خدمات، اندازه‌گیری کارایی ارائه خدمات |

**مثال:**

* **بازرگانی:** یک فروشگاه لوازم خانگی که یخچال، تلویزیون، و ماشین لباسشویی می‌خرد و می‌فروشد.
* **خدماتی:** یک شرکت مشاوره مدیریت که به سازمان‌ها در زمینه بهبود عملکرد و استراتژی کمک می‌کند.

با توجه به این تفاوت‌ها، شرکت‌های بازرگانی و خدماتی نیازمندی‌های حسابداری متفاوتی دارند و باید از روش‌های حسابداری مناسب برای فعالیت خود استفاده کنند. استفاده از نرم‌افزارهای حسابداری مناسب نیز می‌تواند به بهبود دقت و کارایی فرآیندهای حسابداری در هر دو نوع شرکت کمک کند.

اگر حسابدار هستید یا موسسه حسابداری دارید در سایت هزار حسابدار به نشانی https://www.HezarHesabdar.ir می توانید رزومه و آگهی خود را ثبت کنید. این سایت این امکان را به حسابدارها و موسسات حسابداری می دهد تا خود را به مشتریان معرفی کنند.