از کجا بفهمم تراز آزمایشی درسته

**تراز آزمایشی (Trial Balance) در حسابداری دوبل** یک گزارش داخلی است که برای بررسی صحت ثبت‌های دفتر کل استفاده می‌شود. برای تشخیص درست یا غلط بودن آن، باید موارد زیر را بررسی کنید:

---

### **1. شرایط صحت تراز آزمایشی**
- **جمع ستون بدهکار و بستانکار باید مساوی باشد** (اصل اساسی حسابداری دوبل).
- اگر جمع دو ستون برابر نباشد، حتماً خطایی در ثبت‌ها وجود دارد.
- **لیست حساب‌ها باید کامل باشد** (تمامی حساب‌های دفتر کل در تراز آزمایشی ذکر شوند).

---

### **2. روش‌های تشخیص خطا در تراز آزمایشی**
اگر تراز آزمایشی **تساوی نداشت**، این خطاها ممکن است رخ داده باشد:
- **ثبت ناقص**: یک طرف معامله ثبت نشده باشد.
- **ثبت اشتباه مبلغ**: مبلغ در بدهکار یا بستانکار به اشتباه وارد شده باشد.
- **حذف یک حساب از تراز**: یکی از حساب‌ها در تراز آزمایشی فراموش شده باشد.
- **خطای جابجایی**: مثلاً به جای بدهکار، بستانکار ثبت شده باشد.

اگر تراز آزمایشی **تساوی داشت**، اما باز هم احتمال خطا وجود دارد:
- **خطای جبرانی**: دو خطا همدیگر را خنثی کرده‌اند (مثلاً دو طرف معامله اشتباه ثبت شده‌اند).
- **ثبت در حساب اشتباه**: مبلغ درست است، اما در حساب نامربوط ثبت شده (مثلاً هزینه به جای دارایی).

---

### **3. اقدامات اصلاحی**
1. **بررسی دفتر روزنامه و دفتر کل**: مطمئن شوید همه معاملات به درستی منتقل شده‌اند.
2. **کنترل ریاضی**: جمع‌های ستون‌ها را دوباره محاسبه کنید.
3. **مقایسه با اسناد منبع**: مثل فاکتورها و رسیدها.
4. **استفاده از نرم‌افزار حسابداری**: اگر از نرم‌افزار استفاده می‌کنید، احتمال خطای دستی کاهش می‌یابد.

---

### **4. مثال کاربردی**
فرض کنید تراز آزمایشی شما به این شکل است:

| حساب | بدهکار (ریال) | بستانکار (ریال) |
|-------------|---------------|-----------------|
| صندوق | 10,000,000 | - |
| بانک | 5,000,000 | - |
| حساب‌های پرداختنی | - | 8,000,000 |
| سرمایه | - | 7,000,000 |
| **جمع** | **15,000,000**| **15,000,000** |

✅ **صحیح است** چون جمع بدهکار و بستانکار برابر است.

اگر جمع ستون‌ها **16,000,000** و **15,000,000** بود، باید دنبال خطا بگردید (مثلاً یک ثبت 1,000,000 ریالی جا افتاده است).

---

### **نتیجه‌گیری**
- تراز آزمایشی **تساوی نداشت؟** → خطای ثبت یا انتقال وجود دارد.
- تراز آزمایشی **تساوی داشت؟** → ممکن است هنوز خطاهای غیرعددی (مثل ثبت در حساب اشتباه) وجود داشته باشد.

برای اطمینان بیشتر، پس از تراز آزمایشی، **تهیه صورت‌های مالی** (مانند ترازنامه و صورت سود و زیان) را بررسی کنید تا از منطقی بودن مقادیر مطمئن شوید.